tr.arannews:tesnim haber-İran'da 18 Nisan Ulusal Ordu Günü dolayısıyla başkent Tahran'da kara, deniz, hava ve özel kuvvetlere bağlı askerler, geçit töreni düzenledi. Etkinlikte ordu birliklerine ait silahlı ve keşif insansız hava araçları (İHA), füzeler ve hava savunma sistemleri sergilendi. Önceki yıllarda da silahlı kuvvetlerin mobil birliklerinin geçit töreninde her kuvvetin İHA'ları ayrı ayrı sergilenirken, bu yılki geçit töreninde ordunun İHA'ları uyumlu ve bütünleşik bir şekilde sergilendi. Bu da orduda İHA'ların önemini yansıtıyor. Bu yazıda insansız hava araçlarının silahlı kuvvetlerindeki konumunu ve rolünü gözden geçireceğiz. Hava Savunma Kuvvetleri'nde bir İHA biriminin kurulması ve 2000’li yılların ortalarında çok sayıda İHA'nın eş zamanlı olarak sergilenmesi, İran Ordusu'nda İHA devriminin başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu yıllarda, farklı ve çeşitli görevlere sahip çeşitli tipte İHA'lar ordunun hizmetine sunulmuş, bunların tanıtım töreni de medyada geniş yer bulmuştur.
İlerleyen yıllarda diğer ordu birlikleri de ihtiyaçlarına göre İHA'lara yönelmiş ve İHA muharebe organizasyonunu genişletmeye başlamıştır. Öte yandan Hava Kuvvetleri Komutanlığı da görev ve operasyonel ihtiyaçlar doğrultusunda bu alanda daha da büyüyerek Kaman-22 stratejik İHA'yı tasarlamayı başarmış ve akabinde İHA alanında uzman personel yetiştirmek amacıyla İHA okulunu kurmuştur.
Ordunun dört kuvveti içerisinde İHA Komutanlığının kurulmasıyla ülkede İHA’lı muharebe kabiliyetinin gelişimi hız kazandı, ardından çeşitli tipteki insansız hava araçları geliştiren İran Ordusu ülkenin savunma gücüne güç kattı.
Aralık 2020'de ülkenin orta çölünde orduya bağlı dört kuvvetin ilk ortak İHA tatbikatı gerçekleştirildi ve bu alandaki son kazanımlar sergilendi. Bu tatbikat, orduya yeni insansız hava araçlarının girişinin bir kapısı niteliğindeydi.
Sadece dört ay sonra, 17 Mayıs 2021 tarihinde İran Ordusu ile Savunma Bakanlığı arasında 1.000 adet İHA'nın üretim ve teslimatına ilişkin sözleşme imzalandı. Bu hamle, ordunun İHA filosunu geliştirme yönündeki yoğun çabasının bir başka göstergesiydi.
Bu yıl orduya ait İHA'lar birçok farklı tatbikata katılarak görevler icra etti. Tatbikatta Araş kamikaze İHA'sı 1300 kilometreden fazla mesafede uçan bir hedefi imha etti. Hava Kuvvetleri'ne ait Kaman-12 İHA'sından fırlatılan dik bir bomba ile 15-20 kilometre mesafedeki bir hedef imha edildi. Aynı zamanda Simurg İHA'sı (Şahed-129 deniz modeli) ile denizde yüzen hedefler vuruldu.
İran’da 2022 yılındaki Ulusal Ordu Günü geçit töreninde, çeşitli tiplerde 50'den fazla insansız hava aracı ilk kez sergilendi. Ümit ve Ebabil 5 gibi İHA'lar ilk kez görüldü.
Aynı günlerde Kaman-22 stratejik insansız hava aracının hizmete girdiği haberi de duyuruldu. Bu İHA ilk kez 2021 yılının Mart ayında görüntülenmişti.
Aynı yılda dönemin İran Savunma Bakanı ve Ordu Genel Komutanı Tümgeneral Seyyid Abdurrahim Musevi’nin huzurunda ülke ordusuna 200 çeşit savaş, keşif ve kamikaze İHA'sı teslim edildi. Savunma Bakanlığı ile imzalanan bin adetlik sözleşmenin ilk parçası olan teslimatta, İran Ordusuna Emin adı verilen yeni bir intihar İHA'sı da teslim edildi.
İran Ordusunda İHA devriminin en önemli tezahürü, 2022 yılının Mayıs ayının sonlarında ordunun 313 Stratejik İHA Üssü’nün görücüye çıkarılmasıdır.
Yer altı üssünde, Balaban ve Kaim bombalarının yanı sıra Azarahş ve Şafak 2 füzeleri, Haydar 1 ve 2 seyir füzeleri ile çok sayıda yeni yerli mühimmatla donatılmış Araş, Omid, Muhacir 6, Ebabil 5, Kaman 12, Kaman 22, Futros ve Kerrar gibi farklı tipte İHA'lar görüldü.
İran'da bir insansız hava aracının seyir füzesiyle donatıldığına dair haber ilk kez yayımlanırken, 313 İHA Üssü'yle ilgili haberler dünya medyasında geniş yankı buldu.
2022 yılının Temmuz ayında İran Ordusu gemilerine insansız hava araçlarının girmesine de izin verdi ve Ordu Donanmasının ilk insansız hava aracı filosu resmen faaliyete geçti.
Söz konusu filo grubunda lojistik gemileri Lavan (Hemgam sınıfından) ve Delvar, destek gemisi Handican, filonun komuta merkezi olan Camaran savaş gemisi ve Tarik ve Fatih denizaltısı yer alıyor.
Bu gemilerde gözlemlenen İHA'lar arasında Araş, Kerrar, Ebabil 4, Ebabil 2, Homa, Chamrosh, Pelikan ile isimleri ilk kez açıklanan Jubin ve Bavar İHA'ları bulunuyor.
İHA filosu, aslında sadece deniz kuvvetlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için değil aynı zamanda denizden düşmanın deniz ve karadaki mevzilerine karşı geniş çaplı bir İHA operasyonu gerçekleştirmek üzere organize edilmiştir.
İHA filosu, insansız hava araçlarının kıyıdaki üslerin yerine kıyıdan yüzlerce veya binlerce kilometre uzaklıktaki savaş gemisinden uçuş yapmasını sağlar, bu da intihar dronlarının menzilinin artmasına yol açar.
Kasım 2023'te İran Ordusu, Savunma Bakanlığı'nın da katılımıyla Resul projesi kapsamında Kerrar İHA'sını Mecid füzeleriyle donatmayı başardı. Daha önce Azarahş füzesine sahip Karar İHA'sı bir önleme İHA'sı olarak ortaya çıkmıştı, ancak 8 kilometre menzili ve daha iyi kabiliyetleri olan Mecid füzesi, orduya hava savunma alanında, özellikle İHA'lara karşı koymada daha iyi muharebe gücü kazandırdı.
Bölgesel ve uluslararası savaşların patlak vermesi, insansız hava araçlarının daha önce düşünülenden daha güçlü olduğunu ve hatta tek başına herhangi bir savaşın seyrini değiştirebilecek kapasitede olduğunu gösterdi. Özellikle Ukrayna savaşında Saatte 60 kilometreye yakın hızla hareket eden küçük FPV dronlar, tercih edilen bir silaha' dönüşerek her yerde bulunur hale geldi. Bu dronlar hava sistemleri bile zor duruma soktu.
Bu durum, özellikle kara muharebesi sahasında küçük dronlara dikkat edilmesinin gerekliliğini ortaya koydu. Bunu fark eden Kara Kuvvetleri Komutanlığı da küçük dron üretimine yöneldi ve geçen yıl askeri tatbikatlarında ilk kez yoğun olarak kullandı.
Dolayısıyla İran Ordusu’nun yaklaşık on yıllık bir süreçte İHA alanında ciddi bir dönüşüm gerçekleştirdiği görülmektedir. Orduda İHA alanında güç artırma sürecinin önümüzdeki yıllarda daha hızlı bir şekilde devam etmesi beklenmektedir.