İran İslam Cumhuriyeti’nin Suudi Arabistan Büyükelçisi Ali Rıza Enayeti, “Fars Körfezi'ne kıyısı olan sekiz ülkenin ortak işbirliği için adımlar atıldı.” dedi.
tr.arannewTesnim Haber - İran İslam Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan, 10 Mart 2023’te Çin’in başkenti Pekin’de gerçekleştirilen toplantı sonrası iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin 7 yıl sonra yeniden başlatılması konusunda anlaşmaya varmışlardı. Varılan anlaşma kapsamında İran ile Suudi Arabistan’ın iki ay içerisinde diplomatik ilişkilerinin yeniden başlatılacağı ve iki ülkenin karşılıklı olarak büyükelçilikleri ve temsilcilikleri yeniden açacakları belirtilmişti.
Eski Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan da 6 Nisan 2023’te Pekin'de bir araya gelmiş ve iki ülke büyükelçiliklerinin yeniden açılması, iki ülke arasındaki uçuşların yeniden başlatılması ve vizelerin kolaylaştırılması konusunda anlaşmıştı.
İran, 23 Mayıs'ta Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Rıza Enayeti'nin Riyad Büyükelçisi olarak atandığını açıklamış, 6 Haziran’da İran'ın Riyad Büyükelçiliği, 8 Haziran’da da Cidde Konsolosluğu yeniden açılmıştı.
İran’ın Riyad’daki büyükelçiliğinin yeniden açılmasının birinci yıldönümü dolayısıyla İran İslam Cumhuriyeti’nin Suudi Arabistan Büyükelçisi Ali Rıza Enayeti bir röportaj gerçekleştirdik.
Bu özel röportajın tam metni şu şekilde:
Tesnim- Bugün (6 Haziran) İran’ın Riyad’daki büyükelçiliğinin yeniden faaliyete açılmasının birinci yıldönümü. İki ülkenin 7 yıl sonra diplomatik ilişkilerini yeniden tesis etmesini sağlayan düşünce nedir? Suudi Arabistan ile ilişkilerin yeniden tesis edilmesine ilişkin müzakerelerde ve daha sonrasındaki süreçte Şehit Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Şehit Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?
Enayeti: Bugün, 6 Haziran, İran İslam Cumhuriyeti'nin Riyad Büyükelçiliği'nin resmi olarak yeniden açılmasının üzerinden bir yıl geçti ve 7 Haziran’da, İran'ın Cidde'deki Başkonsolosluğunun yeniden açılmasının üzerinden bir yıl geçecek. Bu konular arasında iki ülkenin büyükelçilerinin göreve başlaması süreci de vardır. Tahran ve Meşhed'deki Suudi büyükelçiliği ve başkonsolosluğu da bir süre sonra yeniden açıldı.
Geçtiğimiz bir yılda İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler doğru ve iyi yönde ilerledi ve bunun hem ikili düzeyde hem de diğer konulardaki faydalarını gördük.
İran ile Suudi Arabistan arasında anlaşma sağlanması için görüşmeler iki yıl önce başladı ve Bağdat’ta start aldı.
Bu görüşmeler aynı zamanda Umman’ın başkenti Maskat'ta da devam etti. Merhum Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin iktidara gelmesiyle birlikte iyi komşuluk politikasına önem verildi. Bu konu merhum Cumhurbaşkanı Reisi tarafından defalarca dile getirilmiş ve takip edilmiştir. Dışişleri Bakanlığı tarafından da bu politika benimsendi. Bağdat ve Maskat'ta yapılan görüşmelerin ardından taraflar Pekin'de anlaşmaya vardı. Nihayet 10 Mart'ta İran Millî Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri ve Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı iki ülke arasında anlaşma sağlandığını duyurdu.
6 Nisan'da iki ülkenin dışişleri bakanları ilişkilerin yeniden başladığını resmen duyurdu. Böylelikle İran ile Suudi Arabistan arasındaki görüşmeler Pekin'de yaklaşık iki yıl süren görüşmelerin ardından sonuca ulaşmış oldu.
Allah’a hamdolsun ki, bölgenin ve İslam dünyasının iki önemli ülkesinin yaptığı görüşmelerle Tahran-Riyad ilişkileri yeniden canlandırıldı.
Tesnim- Bazıları Suudi Arabistan'ın İran'la ilişkileri yalnızca kendi güvenlik sorunlarının bir kısmını çözmek için yeniden tesis ettiğine ve ilişkileri genişletmeyi düşünmediğine inanıyor; ancak bu arada iki ülke arasındaki ilişkilerde bazı durumlarda ilerleme yaşandığına tanık olduk. Bölgesel meseleler ve hacılar konusunda iyi adımlar atıldı. Suudi Arabistan'ın kendi güvenliği için ilişkileri yeniden tesis ettiği tanımına katılıyor musunuz?
Enayeti: İran, Suudi Arabistan veya herhangi bir ülke kendi çıkarlarını güvence altına alacak tedbirleri takip ediyor. Elbette ki ortak çıkarların tanımlanması faydalı olacaktır. Son aylarda İkili ilişkiler alanında büyük ilerleme kaydettik. İki ülke arasında çok sayıda heyet ziyareti gerçekleşti.
Bu ülkede düzenlenen çeşitli bölgesel ve uluslararası toplantılara katıldık. Bu toplantılar sırasında ikili görüşmeler de yapıldı. Sonuncusu ise İran Ekonomi ve Maliye Bakanı'nın Suudi Arabistan Ekonomi ve Planlama Bakanı ile görüşmesiydi. Ayrıca İran'dan umre seferleri 9 yıl sonra yeniden başladı.
Bölgesel ve uluslararası örgütlerde taraflar birbirleriyle sürekli istişarelerde bulundu. Filistin meselesinde de çok iyi ve olumlu bir işbirliği söz konusu ve merhum Cumhurbaşkanı Reisi ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve iki ülke dışişleri bakanları arasında görüşmeler gerçekleştirildi. İki ülkeyi ilgilendiren konuların ele alındığı görüşmelerde, Filistin meselesi ile Filistin milletinin haklarının savunulması gerektiği vurgulandı.
Tesnim- Mart 2023'te Pekin'de sağlanan Tahran-Riyad anlaşmasında ne kadar ilerleme kaydedildi? İki ülke arasındaki ticaret hacmi artacak mı? Deniz ticareti, uluslararası taşımacılık ve yatırım gibi konularda anlaşmalar yapıldı mı?
Enayeti: Ekonomik konusunda diğer alanlara göre daha fazla çaba göstermemiz gerekiyor. Bu konuda iki ülke arasında sürekli görüşmeler ve istişareler yapılıyor.
1998 yılında Suudi Arabistan ile ekonomi, ticaret ve yatırım alanlarında işbirliği anlaşması imzaladık. Suudi tarafıyla yaptığımız görüşmelerde bu anlaşmanın Pekin'deki birinci ve ikinci toplantıda yeniden etkinleştirilmesini vurguladık. İran ile Suudi Arabistan arasında hava taşımacılığı ve çeşitli alanlarda anlaşmalar sağlanmıştır. Bu anlaşmaların ekonomik ve ticari ilişkilerin artmasına yol açmasını umuyoruz.
İran ile Suudi Arabistan arasındaki ekonomik ilişkilerin alanını şekillendirebilecek önemli konular arasında transit konusu yer alıyor. Karayolu açısından Asya'da en önemli kavşak olan İran kuzey-güney ve doğu-batı koridorlarının geçiş noktasıdır. Suudi Arabistan'ın Orta Asya bölgesiyle işbirliğini geliştirmeyi gündemine aldığını hatırlatmak istiyorum. Orta Asya ve Kafkasya ülkeleri İran'ın kuzeyinden Fars Körfezi ve Umman Denizi'ne ulaşabilir. Fars Körfezi’ne kıyısı olan Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleri de İran'ın güneyinden Orta Asya ve Kafkasya'ya ulaşabilir.
Tesnim- Konsolosluk işbirliği, karşılıklı seyahat ve iki ülke arasında direkt uçuşların yeniden başlaması konusunda yeni adımlar atıldı mı?
Enayeti: Direkt uçuşların yeniden başlatılması konusu iki ülkenin gündeminde yer alıyor ve bu konuda çeşitli görüşmeler yapılıyor. İkili Havayolu Taşımacılığı Anlaşması’nın yeniden devreye girmesiyle İran ve Suudi Arabistan şehirleri arasında direkt uçuşların olduğu önceki yıllara dönmeyi umuyoruz. Bu görüşmeler başladı ve devam ediyor ve gelecekte olumlu bir sonuca varılabilir. Şu anda hac ve umre seferleri direkt olarak yapılıyor. Pekin-2 Anlaşması’nda uçuşlarının yeniden başlatılması konusu yer alıyor.
Tesnim- Son dönemde Filistin konusunda iki ülke arasındaki iş birliğine tanık olduk. Şehit Cumhurbaşkanı Seyyid İbrahim Reisi İslam İşbirliği Teşkilatı Zirvesi'ne katılmak üzere Riyad'a ziyarette bulundu. İki ülke liderleri arasındaki temaslarda hangi konular gündeme getirildi?
Enayeti: İran ve Suudi Arabistan arasındaki Filistin meselesine ilişkin temaslar ve fikir birliği, İslam ve Arap ülkelerinin katılımıyla birçok zirvenin yapılmasına yol açtı. Filistin meselesini siyasi, bölgesel ve uluslararası düzeyde dünyanın gündeminde yer alıyor.
Böylelikle iki ülkenin işbirliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı'nın harekete geçmesiyle Filistin meselesi hâlâ İslam dünyasının ana gündeminde yer alıyor.
Merhum Cumhurbaşkanı Reisi ve Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan’ın Suudi yetkililerle yaptığı görüşmelerde bölgede barış, istikrar ve güvenlik konularına vurgu yaparak ikili görüşmeleri detaylı bir şekilde ele alırdı. Tarafların, iki ülke hükümetinin ve halkının çıkarlarını güvence altına almak amacıyla karşılıklı ilişkileri geliştirme konusundaki kararlılığı oldukça dikkat çekicidir. Merhum cumhurbaşkanı ve dışişleri bakanının şehadeti sonrasında da ikili ilişkileri geliştirme Tahran ve Riyad’ın gündeminde olmaya devam ediyor. Suudi Arabistan Veliaht Prensi ile (İran Cumhurbaşkanı Vekili) Sayın Muhammed Muhbir arasında gerçekleşen telefon görüşmesinde taraflar, ilişkileri geliştirme konusundaki kararlılıklarını dile getirdiler.
Tesnim- Şu anda önemli konulardan biri bölgesel işbirliği meselesidir. Aksa Tufanı operasyonundan sonra bölgede iki ülke arasında iş birliğine tanık oluyoruz. İki ülke bölgesel düzen hususunda aktif rol oynayabildi mi? Fars Körfezi'ne kıyısı olan 8 ülke arasında bölgesel işbirliği kurulması öngörülüyordu. İki ülke bu konuda herhangi bir önlem aldı mı?
Enayeti: İran ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerin gelişmesi, bölgesel işbirliği sürecini de etkileyecektir ve taraflar ikili işbirliğinin ötesine geçecektir. Çok yönlü ve gelişim odaklı bir işbirliği düşünüyoruz. Bölge ülkelerinin kendi güçleri ile bölgesel güvenliğin sağlanması gerektiğine inanıyoruz. Fars Körfezi'ndeki 8 ülkenin ortak işbirliği yapmasını bekliyoruz ve bu konuda diyalog için adımlar atıldı.
Merhum Dışişleri Bakanı Emir Abdullahiyan geçen sene bölgeye gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Fars Körfezi'ndeki tüm ülkelerin katılımıyla bir "Diyalog ve İşbirliği Konseyi" oluşturulması fikrini önerdi. 8 ülkenin büyükelçileri Birleşmiş Milletler'de toplandı. Bölgesel işbirliği fikri her zaman İran İslam Cumhuriyeti'nin ilgi odağı olmuştur. Geçtiğimiz günlerde Fars Körfezi İşbirliği Konseyi bölgenin güvenliğine ilişkin kendi görüşünü ortaya koydu. Sekiz ülkenin birbirleriyle diyalog kurup bölge ülkelerinin yeteneklerine ve iç imkanlarına dayanan, herkesin çıkarlarını ve uluslararası toplumun meşru çıkarlarını sağlayan yeni bir güvenlik yapı oluşturmasını bekliyoruz. Fars Körfezi bölgesinin ihtiyacı olan şey budur ve bu görüşmeleri yakında başlatılmasını umuyoruz.